Mục lục trang:
Nghiên cứu sinh tiến sĩ – nên biết, trong bài viết này chúng ta cùng tìm hiểu nhiều khía cạnh của nghiên cứu sinh và những điều cần lưu ý trước khi chúng ta chúng ta làm luận án hay làm nghiên cứu sinh. Trong bài viết này chúng ta không tập trung vào một khái niệm cụ thể và xoay quanh qua những vấn đề quan trọng trong việc học nghiên cứu sinh trong nước cũng như đi làm nghiên cứu sinh nước ngoài
Tìm hiểu nghiên cứu sinh tiến sĩ ở VN
Trong giai đoạn phong kiến, tại các cuộc thi Nho học của Việt Nam, học vị tiến sĩ được trao cho những người đỗ tất cả ba kỳ thi: thi Hương, thi Hội và thi Đình, được ghi danh trong khoa bảng (trừ thời nhà Nguyễn, có thêm học vị Phó bảng không phải là tiến sĩ, nhưng cũng được chấm đỗ ba kỳ thi trên). Thời nhà Trần những người đỗ tiến sĩ được gọi là Thái học sinh.
Thời Hậu Lê, nhà Mạc và nhà Nguyễn, tiến sĩ được dùng để phong cho những người thi đậu trong các kỳ thi Đình và thi Hội tùy theo từng thời. Danh sách các tiến sĩ thời hậu Lê và Mạc được khắc trên các bia tiến sĩ Văn Miếu Thăng Long. Vào thời nhà Nguyễn, kinh đô được chuyển vào Phú Xuân – Huế, Văn Miếu Thăng Long không còn là văn miếu quốc gia nữa nên các bia tiến sĩ không còn được dựng tại đây. Nhà Nguyễn bắt đầu cho dựng bia tiến sĩ tại Văn Miếu Huế từ khoa thi năm 1822. Tổng số các tiến sĩ, phó bảng và tương đương (trúng tuyển thi Hội) kể từ khoa thi đầu tiên 1075 đến khoa thi cuối cùng 1919 là 2.848 người.
Bắt đầu từ thế kỷ 20, học vị Tiến sĩ của Việt Nam bắt đầu áp dụng chính thức theo hệ thống giáo dục hiện đại của châu Âu. Thời Pháp thuộc, mặc dù nền giáo dục bị giới hạn nhiều bởi tình trạng thuộc địa, lịch sử vẫn ghi nhận một số người bản xứ lấy được học vị Tiến sĩ như Phan Văn Trường, Tiến sĩ Luật đầu tiên của Việt Nam…
Một khoảng thời gian từ 1954-1975 tại miền Bắc Việt Nam và từ 1975-1998 trên cả nước Việt Nam, do chịu ảnh hưởng của hệ thống giáo dục của Liên Xô, tồn tại 2 bậc học vị là Phó tiến sĩ (Кандидат наук) và Tiến sĩ (Доктор наук).
Kể từ thời điểm có hiệu lực của Luật Giáo dục năm 1998, học vị Phó tiến sĩ được đổi thành học vị Tiến sĩ, và các bậc học vị Tiến sĩ cũ theo hệ thống giáo dục Đông Âu và Liên Xô được đổi thành học vị Tiến sĩ khoa học. Ở Việt Nam, học vị Tiến sĩ do trường đại học hoặc viện nghiên cứu thuộc nhà nước có thẩm quyền cấp cho các nghiên cứu sinh chuyên ngành sau khi công nhận luận án của họ. Dù hệ thống Đông Âu và Liên Xô đã tan rã, hiện nay Việt Nam vẫn cấp học vị Tiến sĩ khoa học cho những Tiến sĩ chuyên về nghiên cứu khoa học.
Tính tới năm 2016, theo số liệu của Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia, Bộ Khoa học và công nghệ, VN hiện có hơn 24.000 tiến sĩ. Trong đó, theo Bộ GD-ĐT, số tiến sĩ làm việc trong các trường ĐH, CĐ có khoảng 15.000 người (bao gồm cả các giáo sư, phó giáo sư).
Điều kiện để lấy bằng tiến sĩ
Do đó, nghiên cứu sinh cũng cần phải công bố vài bài báo khoa học trên các tập san khoa học quốc tế trước khi viết luận án. Công bố quốc tế là một hình thức tốt nhất vì qua đó mà đồng nghiệp khắp thế giới có thể thẩm định chất lượng của công trình nghiên cứu và luận án của nghiên cứu sinh. Công bố quốc tế là một điều gần như tất yếu trong quá trình học tiến sĩ ở các đại học ở châu Âu, Hoa Kỳ và Úc. Tại những nơi này, nghiên cứu sinh được khuyến khích hoặc gần như bắt buộc phải công bố vài bài báo khoa học trước khi viết luận án tiến sĩ. Ở một số nước Bắc Âu, luận án tiến sĩ thực chất là tập hợp một số bài báo khoa học đã công bố trên các tập san quốc tế. Ngày nay, các đại học lớn ở Thái Lan, Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan,… cũng có quy định tương tự.
Số bài báo khoa học cần thiết để có thể bảo vệ luận án tiến sĩ tùy thuộc vào quy định của trường đại học, của khoa chuyên ngành. Những quy định này rất khác nhau giữa các trường ngay cả trong cùng một nước. Chẳng hạn như trong các khoa xã hội và kinh tế học, yêu cầu bài báo khoa học không được đặt nặng bằng các khoa khoa học tự nhiên và thực nghiệm. Ở Hoa Kỳ người ta không có những quy định “cứng” phải có bao nhiêu bài báo khoa học để viết luận án tiến sĩ, vì nghiên cứu sinh phải học “coursework” một thời gian trước khi bắt tay vào nghiên cứu. Ở Anh và Úc, nghiên cứu sinh hoàn toàn làm nghiên cứu mà không có “coursework”, nhưng cũng không có quy định trên giấy trắng mực đen bao nhiêu bài báo. Tuy nhiên, có quy ước ngầm theo kiểu truyền miệng là một luận án tiến sĩ cần phải có ít nhất là 2 bài báo khoa học, tốt hơn là ít nhất 3 bài báo khoa học, cộng với các bài khác chưa công bố.
Học vị tiến sĩ là một học vị cao nhất trong hệ thống giáo dục đại học. Ở các nước phương Tây, xã hội kính trọng những người có học vị tiến sĩ và gọi họ bằng danh xưng “Doctor”. Hầu hết các trường đại học đều đòi hỏi các giảng viên và các giáo sư phải có bằng tiến sĩ. Đa số các nhà nghiên cứu ở các phòng nghiên cứu chuyên nghiệp đều có bằng này. Tuy vậy, không phải ai có bằng tiến sĩ cũng hành nghề dạy học hay nghiên cứu, và ngược lại không phải tất cả những giảng viên đại học hay nhà nghiên cứu phải có bằng tiến sĩ.
Luận án là gì ?
Một luận án hoặc luận văn là một tài liệu được đệ trình để hỗ trợ ứng cử cho bằng cấp học thuật hoặc bằng cấp chuyên môn trình bày nghiên cứu và phát hiện của tác giả. Trong một số bối cảnh, từ “luận án” hoặc nhận thức được sử dụng cho một phần của khóa học cử nhân hoặc thạc sĩ , trong khi “luận án” thường được áp dụng cho tiến sĩ, trong khi trong các bối cảnh khác, điều ngược lại là đúng. Thuật ngữ luận án tốt nghiệp đôi khi được sử dụng để đề cập đến cả luận văn thạc sĩ và luận án tiến sĩ. Sự phức tạp hoặc chất lượng nghiên cứu của một luận án hoặc luận văn có thể khác nhau tùy theo quốc gia, trường đại học hoặc chương trình, và thời gian nghiên cứu tối thiểu bắt buộc có thể thay đổi đáng kể trong thời gian.
Đôi khi từ “luận văn” có thể được sử dụng để mô tả một chuyên luận mà không liên quan đến việc có được một bằng cấp học thuật. Thuật ngữ “luận án” cũng được sử dụng để chỉ yêu cầu chung của một bài tiểu luận hoặc tác phẩm tương tự.
Xuất bản học thuật cho tiến sĩ
Xuất bản học thuật là lĩnh vực xuất bản phân phối nghiên cứu học thuật và học bổng. Hầu hết các công việc học tập được xuất bản trong bài báo tạp chí học thuật , sách hoặc hình thức luận án . Một phần của đầu ra bằng văn bản học thuật không được xuất bản chính thức mà chỉ được in hoặc đăng trên Internet thường được gọi là ” văn học màu xám “. Hầu hết các tạp chí khoa học và học thuật, và nhiều cuốn sách học thuật và học thuật, mặc dù không phải tất cả, đều dựa trên một số hình thức đánh giá ngang hàng hoặc trọng tài biên tập để đủ điều kiện xuất bản. Đánh giá ngang hàng chất lượng và tiêu chuẩn chọn lọc rất khác nhau từ tạp chí đến tạp chí, nhà xuất bản đến nhà xuất bản và lĩnh vực này đến lĩnh vực.
Hầu hết các ngành học được thành lập đều có tạp chí riêng và các cửa hàng khác để xuất bản, mặc dù nhiều tạp chí học thuật có phần liên ngành và xuất bản công việc từ một số lĩnh vực hoặc trường con riêng biệt. Cũng có xu hướng các tạp chí hiện tại phân chia thành các phần chuyên ngành khi bản thân lĩnh vực này trở nên chuyên biệt hơn. Cùng với sự khác biệt trong quy trình xem xét và xuất bản, các loại ấn phẩm được chấp nhận là đóng góp cho kiến thức hoặc nghiên cứu khác nhau rất lớn giữa các lĩnh vực và trường con.
Xuất bản học thuật đang trải qua những thay đổi lớn, vì nó làm cho quá trình chuyển đổi từ bản in sang định dạng điện tử. Mô hình kinh doanh là khác nhau trong môi trường điện tử. Kể từ đầu những năm 1990, việc cấp phép tài nguyên điện tử, đặc biệt là các tạp chí, đã rất phổ biến. Một xu hướng quan trọng, đặc biệt liên quan đến các tạp chí khoa học, là truy cập mở qua Internet. Trong xuất bản truy cập mở, một bài báo được cung cấp miễn phí cho tất cả mọi người trên web tại thời điểm xuất bản. Cả hai tạp chí mở và đóng đôi khi được tài trợ bởi tác giả trả phí xử lý bài viết, do đó chuyển một số khoản phí từ người đọc sang nhà nghiên cứu hoặc nhà tài trợ của họ. Nhiều tạp chí mở hoặc đóng tài trợ cho hoạt động của họ mà không có phí như vậy. Internet đã tạo điều kiện cho việc tự lưu trữ truy cập mở , trong đó các tác giả tự tạo một bản sao các bài báo đã xuất bản của họ có sẵn miễn phí cho tất cả mọi người trên web. Một số kết quả quan trọng trong toán học chỉ được công bố trên arXiv.
